تحقیقات بازار چیست و چطور باید انجامش داد؟

حیات و ممات هر کسب و کار به تحقیقات بازار بستگی دارد.

شناخت بازار، آشنایی با نیاز مخاطب، شناسایی ضعف‌ها و کمبود‌های موجود در بازار، همگی بخشی از تحقیقات درباره بازار به شمار می‌روند و انجام آن می‌تواند شما را یک قدم به موفقیت نزدیک‌تر کند.

شاید مایه تعجبتان شود، اما بسیاری از صاحبان کسب و کارهای تازه و نوپا، مفهوم تحقیقات بازار را به خوبی نمی‌دانند و از روند انجام آن، اطلاعات کافی ندارند.

در این مقاله از آژانس تبلیغاتی هیوا، می‌خواهیم از صفر تا صد تحقیقات بازار را برای شما تعریف کنیم.

اصلا این تحقیقات چیست؟ چه مزایایی دارد؟ دلیل اهمیت آن چیست و مراحل انجام آن به چه صورت است؟

یک به یک تمام این موارد را در کنار هم بررسی خواهیم کرد و در پایان نیز خواهیم دید که تحقیقات بازار، چطور می‌تواند در رشد و پیشرفت هر کسب و کار تاثیر مستقیم داشته باشد. با ما همراه باشید…

تحقیقات بازار چیست؟

شاید نیازی به توضیح نداشته باشد و خودتان از صورت این عبارت، به معنا و مفهوم آن پی برده باشید.

تحقیقات بازار، یعنی تحقیق درباره بازار! به همین سادگی.

اما خب همین مفهوم ساده را می‌توان ساعت‌ها بسط داد و درباره آن صحبت کرد.

همانطور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، یک کسب و کار برای دوام در بازاری که در آن فعالیت دارد، نیاز دارد که اطلاعات کافی درباره آن داشته باشد.

این اطلاعات، با تحقیقات بازار انجام می‌شود.

در زبان انگلیسی، به تحقیقات بازار، «MARKET RESEARCH» گفته می‌شود.

تحقیقات بازار در حقیقت فرایندی است که در آن سعی می‌کنیم تمام ابعاد بازار فعالیت خود را بشناسیم و درباره تمام آن ابعاد، اطلاعات لازم و ضروری را به دست آوریم.

این روند از ساده‌ترین کارها مثل نظرسنجی آغاز می‌شود و در نهایت مي‌تواند به پیچیده‌ترین تحقیقات برسد.

تفاوت تحقیقات بازار با تحقیقات بازاریابی

زمانی که پای تحقیقات بازار به میان می‌آید، ممکن است بپرسید که آیا این تحقیق درباره بازار، همان تحقیقات بازاریابی است؟

جواب به این سوال گاهی می‌تواند بسیار سخت باشد؛ زیرا مرز تفاوت بین این دو مفهوم، بسیار باریک است.

دلیلش نیز این است که تحقیقات بازاریابی می‌تواند با تحقیقات در رابطه با بازار، شباهت بسیار زیادی داشته باشد.

اما علی‌رغم تمام این گفته‌ها، تفاوت تحقیقات بازار با بازاریابی را می‌توان اینطور بیان کرد: «تحقیقات درباره بازار، در اصل بر شناخت جامعه هدف و نیازهای آن تمرکز دارد و تحقیقات بازاریابی، علاوه بر جامعه هدف، با نحوه بازاریابی و نوع ارائه محصول نیز سر و کار دارد.»

به عبارت دیگر، تحقیقات بازار تا حدی از تحقیقات بازاریابی محدودتر است و تحقیقات بازاریابی، مسائل بیشتری را مورد بررسی قرار می‌دهد.

مزایای تحقیقات بازار چیست؟

هرچند که خودتان با دانستن معنای تحقیقات بازار ممکن است به مزایای آن پی برده باشید، اما بد نیست که باز هم بار دیگر آن‌ها را از زبان ما بخوانید.

تحقیقات درباره بازار می‌توانید مزیت‌ها و امتیازهای زیر را برای شما به همراه داشته باشد:

شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای موجود

بدون شک برای بقا در بازار و حوزه‌ای که در آن فعالیت دارید، باید فرصت‌ها و تهدیدهایش را شناسایی کنید.

تحقیقات بازار به شما کمک می‌کند که شانس‌های موجود را بشناسید و از آن‌ها برای رشد کسب و کار خود استفاده کنید.

از طرفی از تهدیدها نیز مطلع باشید و از آن‌ها دوری کنید.

سرمایه‌گذاری مطمئن‌تر

زمانی که ما از چیزی اطلاعات کافی نداریم و آن را نمی‌شناسیم، بدون شک سرمایه‌گذاری در آن حیطه برای ما خطرناک خواهد بود.

تحقیقات بازار به ما کمک خواهد کرد که با تمام ابعاد موجود آشنا شویم و بتوانیم سرمایه‌گذاری مطمئن‌تر و پرسودتری داشته باشیم.

افزایش اعتبار بین مشتریان

یکی از مهم‌ترین بخش‌های تحقیقات بازار، شناخت مشتری است.

در روند این تحقیقات، ما باید تمام نیازها و علایق مشتری را شناسایی کنیم و بعدا مطابق با همان نیازها عمل کنیم.

این کار بدون شک می‌تواند مشتریان را به کسب و کار ما علاقمند کند، مشتریان بیشتری جذب کند و اعتبار ما را در بین آن‌ها، افزایش دهد.

افزایش خلاقیت

آشنایی با ابعاد مختلف بازار و شناخت نیازهای مشتری، بدون شک می‌تواند درهای تازه‌ای را برای کسب و کار ما باز کند.

این دو موضوع، می‌تواند الهام‌بخش ما برای ارائه خدمات جدید باشد و به همین دلیل است که گفته می‌شود تحقیقات بازار، موجب افزایش خلاقیت در کسب و کار خواهد شد.

کمک به انتخاب بهترین استراتژی‌ها

زمانی که ما شناخت کافی از بازار داشته باشیم، بدون شک می‌توانیم قدم‌های محکم‌ترو استوارتری برای کسب و کار خود برداریم. تدوین استراتژی برای خود کسب و کار و یا برای بازاریابی، یکی از اموری است که به کمک تحقیقات بازار، می‌تواند بسیار بهینه‌تر و کارآمدتر انجام شود.

ارزان و کم‌هزینه بودن

برخلاف تصور بسیاری از افراد روند تحقیقات بازار بسیاری ارزان و کم‌هزینه است. این اقتصادی‌ بودن، از جمله مزایای این امر به شمار می‌رود. هرچند که اگر پرهزینه هم باشد، به دستاوردهایی که به دنبال دارد، خواهد ارزید.

انواع تحقیقات بازار کدام است؟

تحقیقات بازار را به چهار روش می‌توان انجام داد. هر یک از این روش‌ها، اطلاعات خاصی را در اختیار شما قرار خواهد داد و شما می‌توانید با کمک آن‌ها، به اهداف خود دست پیدا کنید. این چهار روش را می‌توانید به عنوان تکنیک های تحقیقات بازار نیز در نظر بگیرید:

تحقیقات اولیه

هر کسب و کاری ممکن است به صورت مستقیم، از طرق گوناگون اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط هر کسب و کار، در این نوع جای خواهد گرفت.

معمولا اطلاعات در این نوع، توسط پرسشنامه یا نظرسنجی به دست می‌آید. هیچ یک از رقبا یا همکاران شما، به این اطلاعات دسترسی ندارند و این اطلاعات، دست اول هستند.

تحقیقات ثانویه

زمانی که اطلاعات موجود در بازار توسط افراد ثالث جمع‌آوری شده باشد و ما از آن برای تحقیقات بازار استفاده کنیم، به آن تحقیقات ثانویه گفته می‌شود.

برای تحقیقات ثانویه، معمولا از تحقیقات و آماری که از قبل موجود هستند استفاده می‌شود. گزارش‌ها و یا وایت پیپرها نیز در این دسته جای خواهند داشت. برخلاف نوع قبلی، رقبا و کسب و کارهای مشابه نیز به این اطلاعات دسترسی خواهند داشت.

تحقیقات کیفی

نوع دسته‌بندی دیگری که می‌توان تحقیقات بازار را در آن جای داد، تحقیقات کیفی است.

در این روش چنان که می‌توان از نامش نیز به مفهوم آن پی برد، از اطلاعات کمی، آمار و ارقام استفاده نمی‌شود و صرفا همه چیز شهودی و یا تجربی است. برای مثال در این روش، از نظرات و احساسات مشتریان می‌توان به وضعیت بازار پی برد.

تحقیقات کمی

این روش را می‌توان روش علمی‌تری از تحقیقات بازار دانست؛ این روش درست نقطه مقابل روش قبلی به شمار می‌رود.

در این روش از ابزارهای علمی و دقیق برای تحقیقات بازار استفاده می‌شود و داده‌های به دست آمده، همگی دقیق هستند.

مراحل تحقیقات بازار به چه شکل است؟

اگر می‌پرسید که باید تحقیقات بازار را چگونه انجام دهیم، این بخش پاسخ به سوال شماست. در بسیاری از منابع موجود در رابطه با تحقیقات بازار، مراحل آن را نیز مشخص کرده‌اند.

در اکثر این منابع، ۵ مرحله اصلی برای این فرایند ذکر شده است که در ادامه، هر یک را مفصلا برای شما شرح خواهیم داد.

مراحل تحقیقات بازار را می‌توان اینطور بیان کرد:

موضوع را مشخص کنید

اول از هر چیز، باید بدانید که چه می‌خواهید و هدف شما از انجام تحقیقات بازار چیست؟ در این مرحله باید همان را مشخص کنید.

درباره آنچه که می‌خواهید واضح و شفاف باشید. مشخص کردن موضوع یا به عبارت دیگر مشخص کردن مسئله مورد نظر، اولین قدم برای انجام تحقیقات بازار است.

جامعه هدف را مشخص کنید

پیدا کردن جامعه هدف یا همان جامعه نمونه، دومین قدم در تحقیقات بازار است. هدف از مشخص کردن جامعه هدف به عنوان نمونه، مطالعه آن است.

این جامعه در حقیقت برای آن است که بتوانیم اطلاعات لازم خود را از آن‌جا جمع‌آوری کنیم.

هر اندازه که جامعه هدف ما بزرگ‌تر باشد، بدون شک اطلاعاتی که به دست می‌آوریم نیز کامل‌تر و جامع‌تر خواهد بود.

جمع‌آوری اطلاعات را شروع کنید

حال با استفاده از تکنیک‌هایی که در بخش‌های قبلی به شما معرفی کرده بودیم، باید جمع‌آوری اطلاعات را آغاز کنید.

شاید بتوان گفت که مهم‌ترین بخش در تحقیقات بازار، همین بخش است و انجام آن باید به درستی و بادقت کافی انجام شود.

استفاده از روش‌های تحقیقات در این بخش، بسته به نوع کسب و کار می‌تواند بسیار متفاوت باشد؛ به همین دلیل شما باید بهترین روش را برای خود انتخاب کنید.

اطلاعات به دست آمده را بررسی کنید

اکنون باید تمام اطلاعاتی را که به دست آورده‌اید، تجزیه و تحلیل کنید. تمام اطلاعاتی را که در اختیار دارید، باید بررسی کنید.

سپس از تمام آن اطلاعات یک گزارش جامع تهیه کنید و از آن به هر روشی که ممکن است، برای کسب و کار خود استفاده کنید.

اطلاعات به دست آمده در مرحله قبل را باید در این مرحله، به شیوه‌ای قابل فهم برگردانید. در این بخش هم می‌توانید از افراد متخصص کمک بگیرید و هم از نرم‌افزارهایی که برای تحلیل داده موجود هستند.

نتایج را عملی کنید

و در آخر، باید به کمک آن اطلاعاتی که به دست آورد‌ه‌اید، تصمیم‌گیری کرده و مطابق با همان تصمیم‌گیری عمل کنید.

از گزارش‌های موجود بهره بگیرید، به کمک آن‌ها استراتژی‌های تازه طراحی کنید و در نهایت، برای تحقق اهداف کسب  و کار خود، برنامه‌ریزی کنید.